Osobistości PTG – prof. Władysław Szajnocha

History - Institute of Geological Sciences of the Jagiellonian University
prof. Władysław Wacław Szajnocha (1857-1928)
Inicjator powstania i I Prezes Polskiego Towarzystwa Geologicznego (źródło zdjęcia)

Władysław Szajnocha urodził się 28 czerwca 1857 r. we Lwowie. Był synem znanego pisarza i historyka Karola Szajnochy, którego dzieła były wykorzystane przez Henryka Sienkiewicza podczas pisania Trylogii.

Profesor Władysław Szajnocha należał do pokolenia geologów, które rozwijało nauki geologiczne na ziemiach polskich, a po uzyskaniu przez Polskę niepodległości nadawało ramy funkcjonowania instytucji geologicznych w kraju.

Niewątpliwie był wybitnym polskim naukowcem tamtych czasów. Do tego przygotowało go staranne wykształcenie geologiczne jakie uzyskał w Wiedniu. Władysław Szajnocha w ciągu 42 lat kierowania Gabinetem Geologicznym (późniejszą Katedrą Geologii) Uniwersytetu Jagiellońskiego wykazał się talentem organizacyjnym, który pozwolił rozwinąć kierowany przez niego zakład. Miał też dobre wyczucie w doborze współpracowników i asystentów, a wielu z nich również zaznaczyło się w dziejach polskiej geologii (m. in. J. Grzybowski, W. Kuźniar, W. Goetel, E Passendorfer i M. Książkiewicz). Prace jego i współpracowników miały duże znaczenie w rozwoju badań nad geologią Karpat. W latach 1911-1912 i 1916-1917 był rektorem UJ.

Świadomość W. Szajnochy o istotnej roli geologii dla rozwoju państwa powodowała, że był jedną z osób, które postulowały konieczność powołania Państwowego Instytutu Geologicznego (PIG). Jego inicjatywa w tym zakresie odniosła sukces, a pierwszy dyrektor PIG prof. Józef Morozewicz, do czasu zorganizowania siedziby PIG w Warszawie miał użyczony pokój na w Gabinecie Geologicznym UJ.

Jako osoba o szerokich horyzontach widział też potrzebę skupienia środowiska geologicznego z różnych ośrodków i potencjał w społecznym jego zorganizowaniu. Również i ta inicjatywa znalazła poparcie środowiska, co zaowocowało powołaniem do życia Polskiego Towarzystwa Geologicznego w 1921 r. Przez pierwsze 2 kadencje prof. Szajnocha pełnił funkcje Prezesa PTG.

Profesor Szajnocha zmarł 1 sierpnia 1928 roku w Jaworzu. Pochowany jest w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Łyczakowski we Lwowie.

Plik:Grobowiec Szajnochów.jpg
Grobowiec Szajnochów (źródło zdjęcia )

Szczegółowy życiorys naukowy prof. Władysława Szajnochy na łamach XLI Rocznika PTG (1971; Treść) przedstawił Marian Książkiewicz, który był  jednym z jego ostatnich asystentów. Postać tego wybitnego geologa przybliżyła również Halina Urban w Przeglądzie Geologicznym w 2015 r. (vol. 63 nr 5; Treść).

RS