Osobistości PTG – Prof. Walery Goetel

fot. 1 Walery Goetel na międzynarodowym kongresie geologicznym w Brukseli, 1923 – 1924 r. (źródło: http://pauart.pl)

Prof. Walery Goetel współtworzył Polskie Towarzystwo Geologiczne od momentu jego założenia, będąc wybranym na członka Zarządu na pierwszym walnym zebraniu Towarzystwa w 1921 r. Przez szereg kolejnych lat zasiadał w Zarządzie i działał na rzecz rozwoju Towarzystwa, reprezentując PTG m.in. na międzynarodowych kongresach geologicznych. W uznaniu jego zasług 3 września 1959 r. na XXXII Zjeździe Naukowym w Zakopanem Walne Zgromadzenia Delegatów wybrało prof. Goetla członkiem honorowym.

Walery Goetel urodził się 14 kwietnia 1889 roku w Suchej Beskidzkiej, a lata młodzieńcze spędził w Krakowie, gdzie uczęszczał do gimnazjum św. Anny (obecnie liceum B. Nowodworskiego). Studia z zakresu geologii rozpoczął w 1907 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim m.in. pod kierunkiem prof. Władysława Szajnochy, a w latach 1910 – 1912 kontynuował je na Uniwersytecie w Wiedniu i na tej uczelni w 1913 r. uzyskał stopień naukowy doktora na podstawie rozprawy o utworach serii reglowej Tatr, napisanej pod kierunkiem prof. Wiktora Uhliga. Zagadnienia strukturalne i stratygraficzne tego pasma górskiego stały się głównym obszarem zainteresowań naukowych prof. Goetla, co niewątpliwie wynikało z jego zamiłowania do wysokogórskich wycieczek i wspinaczek zapoczątkowanych jeszcze w czasach gimnazjalnych. Na podstawie pracy dotyczącej osadów retyku i liasu tatrzańskiego uzyskał w 1918 r. stopień doktora habilitowanego.

Dalsze życie zawodowe Walery Goetel związał z nowopowstałą Akademią Górniczą, na której w 1920 r. objął stanowisko kierownika Katedry Geologii Ogólnej i Paleontologii. Krótko po tym otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego, co uczyniło go wówczas najmłodszym profesorem w Polsce. W Akademii pełnił rolę prodziekana i dziekana Wydziału Górniczego, a we wrześniu 1939 r. objął funkcję rektora tej uczelni, którą piastował do roku 1950 r., przyczyniając się wybitnie do rozwoju Akademii.  

fot. 2. Mapa geologiczna pasa reglowego Goetla i Sokołowskiego z 1930 r. (Rocznik PTG, vol. 6, 1930)

W okresie międzywojennym kontynuował badania nad geologią Tatr, czego efektem była obszerna praca przygotowana wraz ze Stanisławem Sokołowskim i opublikowana w Roczniku PTG (vol. 6, 1930 r.), pt. „Tektonika serii reglowej okolicy Zakopanego”, zawierająca mapę geologiczną i przekroje. Na długie lata stała się ona podstawowym źródłem wiedzy na temat geologii tej części Tatr. Jednocześnie coraz bardziej uwagę prof. Goetla przyciągały zagadnienia związane z ochroną przyrody, a w szczególności idea utworzenia parków narodowych w Tatrach i Pieninach. Dużą część swojej pracy, szczególnie w okresie powojennym, poświęcił właśnie tym zagadnieniom, czego owocem stała się nowa gałąź nauki – sozologia, która problematykę ochrony przyrody łączyła z zagadnieniami gospodarczymi i ekonomicznymi, a jej celem było opracowanie sposobu racjonalnego użytkowania zasobów przyrody.    

fot. 3 Sprzęt wspinaczkowy Walerego Goetla (źródło: http://www.bg.agh.edu.pl/TATRY)

Nade wszystko Walery Goetel był wielkim miłośnikiem gór – turystykę i wspinaczkę w Tatrach odbywał od czasów gimnazjalnych, a na swoim koncie ma wytyczenie szeregu nowych dróg wspinaczkowych, np. pierwsze zimowe wejście na Mnicha, albo pierwszy zjazd „skiturowy” z Babiej Góry; podczas pobytu w górach brał udział w akcjach ratowniczych, a w słoneczne, letnie dni po tatrzańskich szlakach oprowadzał m.in. ciotkę swojej żony – Marię Skłodowską-Curie.

Niezwykle bogate życie Walerego Goetla opisał Zbigniew Wójcik w książce: Walery Goetel rektor trudnych czasów Akademii Górniczo-Hutniczej, Wydawnictwo AGH, Kraków, 2009

Obszerne noty biograficzne (1, 2) znajdziemy również w artykułach prof. Witolda Alexandrowicza oraz prof. Andrzeja Bolewskiego:

https://geojournals.pgi.gov.pl/asgp/article/view/11245/9735

https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/6/61/AGH_-_Maj_1973.pdf