Profesor Władysław Szafer (1886-1970)
Wybitnymi członkami Polskiego Towarzystwa byli nie tylko geolodzy. Jedną z takich osobistości był profesor Władysław Szafer zaliczany do najsławniejszych polskich przyrodników. Należał do wszechstronnych uczonych zajmujących się wieloma dziedzinami badawczymi. Był przede wszystkim botanikiem, prowadząc również badania na styku z geologią zajmując się paleobotaniką.
Władysław Szafer od samego początku istnienia PTG był zaangażowany w jego działalność PTG. Należał do grona założycielskiego Towarzystwa i wszedł w skład I Zarządu PTG. Ponad 30 lat później, w 1954 roku w uznaniu zasług dla geologii oraz PTG, nadano mu tytuł członka honorowego.
Swój stosunek do nauk geologicznych wyraził w swoim liście wystosowanym z okazji czterdziestej rocznicy powołania Państwowego Instytutu Geologicznego pisząc w nim: „Jakkolwiek sam nie jestem geologiem, ale całe moje życie naukowe przebiegało po torze bardzo zbliżonym do geologii. Miałem też to szczęście, że znałem i z bliska obcowałem ze wszystkimi niemal wybitnymi geologami w Polsce starszego i średniego pokolenia, z wieloma zaś spośród nich łączyły mnie więzy przyjaźni” (Ruhle, 1972).
Władysław Szafer urodził się 23 lipca 1886 roku w Sosnowcu, zmarł 16 listopada 1970 roku w Krakowie. Edukację rozpoczął w Mielcu a w latach 1897–1905 uczęszczał do Cesarsko-Królewskiego Wyższego Gimnazjum w Rzeszowie a swoje zainteresowania biologiczne rozwijał pod opieką nauczyciela przyrody Wilhelma Friedberga (1873–1941), geologa i paleontologa, późniejszego profesora uniwersytetów w Poznaniu i Krakowie.
Następnie studiował na Uniwersytecie Wiedeńskim (1905–1908), a następnie kontynuował studia na Uniwersytecie Lwowskim (1908–1909), gdzie w latach (1909–1910) Szafer był asystentem profesora Mariana Raciborskiego. W 1910 roku uzyskał pod jego kierunkiem doktorat na podstawie pracy „Geo-botaniczne stosunki Miodoborów galicyjskich” Po śmierci M. Raciborskiego w 1917 roku Władysław Szafer został jego następcą, profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, dyrektorem Instytutu i Ogrodu Botanicznego.
Należy zwrócić uwagę na ogromny dorobek naukowy profesora Szafera, na który składa się ponad 670 pozycji bibliograficznych. Jego wkład w postęp i rozwój polskiej geologii to 50 publikacji z zakresu paleobotaniki.
Władysław Szafer paleobotaniką zainteresował się w latach dwudziestych ubiegłego wieku będąc inicjatorem wprowadzenia analizy pyłkowej do badań osadów czwartorzędowych. W 1953 roku została opublikowana jego monografia dotycząca stratygrafii plejstocenu w Polsce opartej na danych florystycznych. Było to rozszerzenie artykułu opublikowanego w już 1928 roku zatytułowanego „Zarys stratygrafii polskiego dyluwium na podstawie florystycznej”. Pod koniec lat trzydziestych W. Szafer zainteresował się florą kopalną trzeciorzędu publikując szereg prac jeszcze przed II Wojną Światową. W 1954 r. ukazała się jego monografia na temat flory plioceńskiej okolic Czorsztyna, a w 1961 r. dzieło dotyczące mioceńskiej flory ze Starych Gliwic.
Oprócz pracy naukowej Władysław Szafer podejmował szereg działań z zakresu ochrony przyrody. Był współzałożycielem organizacji przekształconej później w Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody i jej Zasobów (International Union of Conservation of Nature and its Resources – IUCN), na polskim gruncie – Tymczasowej Państwowej Komisji Ochrony Przyrody – późniejszej Państwowej Rady Ochrony Przyrody, sprawował urząd Delegata ds. Ochrony Przyrody Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Dzięki temu mógł uczestniczyć w tworzeniu parków narodowych (Pieniński PN, 1932; Białowieski PN, 1932; Świętokrzyski PN, 1950; Babiogórski PN, 1954; Tatrzański PN, 1954 i Ojcowski PN, 1956), a także wielu rezerwatów i pomników przyrody.
Prowadził też szeroką działalność społeczną. W 1927 roku był jednym z inicjatorów powołania Ligi Ochrony Przyrody. Powołał do życia dwa czasopisma ukazujące się do dzisiejszego dnia: periodyk naukowy Ochrona Przyrody (1920, od roku 2001 Nature Conservation) i popularnonaukowy Chrońmy Przyrodę Ojczystą (1945).
W latach 1931–1932 W. Szafer pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego, a w okresie 1936–1938 był rektorem UJ. W czasie II Wojny Światowej za odmowę współpracy z okupantem został zwolniony z uczelni – od 1942 roku pełnił funkcję rektora podziemnego Uniwersytetu. W styczniu1945 roku powrócił do pracy biorąc czynny udział w reorganizacji życia naukowego kraju. Został powołany na stanowisko wiceprezesa Polskiej Akademii Nauk oraz był organizatorem i pierwszym przewodniczącym Oddziału Krakowskiego PAN. Nigdy nie wstąpił do partii komunistycznej.
W 1953 roku z inicjatywy Szafera powołano Zakład Botaniki PAN, przemianowany w 1956 roku na Instytut (od 1986 roku Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN). W 1952 roku zorganizował Zakład Ochrony Przyrody (obecnie Instytut Ochrony Przyrody PAN). Uniwersytet Jagielloński zawdzięcza mu rozbudowę Ogrodu Botanicznego, którego obszar został powiększony blisko trzykrotnie.
Działalność Władysława Szafera, jako naukowca i popularyzatora nauki, popularyzatora wiedzy o przyrodzie i jej ochronie oraz obrońcy przyrody była wielokrotnie opisywana.
Obszerne noty biograficzne można znaleźć między innymi w artykułach E. Ruhle (Rocznik PTG 1972, tom XLII, zeszyt 4).
http://www.asgp.pl/sites/default/files/volumes/42_4_437_442.pdf
z listą prac z zakresu palebotaniki; K. Wojciechowskiego (Miesięcznik Dzikie Życie 2009, 2/176
czy A. Zemanek z listą publikacji dotyczących działalności W. Szafera (Wiadomości Botaniczne 2016, 60 (1/2): 1–18 ).
https://pbsociety.org.pl/default/wp-content/uploads/2016/11/wb.2016.010_ev_s.pdf)